Adnan Menderes

Ba?bakanl?ktan dara?ac?na bir hayat �yk�s�.

11 May�s 2007 07:21

1899 y?l?nda Ayd?n'?n Koçarl? ilçesi Çak?rbeyli köyünde do?du. ?zmirli Katipzade ?brahim Ethem Bey ile Ayd?nl? Hac? Alipa?azadeler’den Tevfika Han?m'?n o?lu olan Adnan, anne ve babas?n? küçük ya?ta kaybetti ve anneannesinin yan?nda büyüdü.

E?itimine ?zmir ?ttihat ve Terakki Mektebi’nde ba?layan Adnan Menderes, Üniversite öncesi e?itimini K?z?lçullu Amerikan Kolejinde tamamlad?. Kolej son s?n?f ö?rencisi iken 4 Aral?k 1916'da askere al?nd?, 15 Aral?k 1917'de Zabit Vekili (Aste?men) rütbesine yükseltildi, 30 Ekimde terhis oldu.

?stiklal Sava??nda 6 Ekim 1920'de yeniden askere al?narak Ayd?n Askerlik �ubesinde görevlendirildi. 1 Eylül 1921'de �ube ?nzibat Subayl???na atand?. 1 Mart 1922'de Menderes Bölgesi Komutan Yaveri oldu. Zaferden sonra 1 Eylül 1922'de Te?menli?e yükseltildi. 1'inci Kolordu 2. �ube, ?stihbarat �ubesi ve ?zmir Sansüründe hizmette bulundu. 1 A?ustos 1923'te terhis edildi.

12 A?ustos 1930'da ?stanbul'da Ali Fethi Bey'in Ba?kanl???nda kurulan Serbest Cumhuriyet F?rkas?nda politikaya girerek partinin Ayd?n örgütünü kurdu ve ?l Ba?kan? oldu. Partinin kendini kapatmas? üzerine siyasi ya?am?n? CHP'de sürdürdü. CHP Ayd?n ?l Ba?kanl???na seçildi.

9. Dönem seçimlerinde Ayd?n Milletvekilli?ine seçildi. Bu arada Ankara Hukuk Fakültesinde ö?renim görerek 1935 y?l?nda mezun oldu. 10, 11 ve 12. Dönemlerde yine CHP aday? olarak Ayd?n'dan Milletvekili seçildi. 1945 y?l?na kadar TBMM'de komisyon raportörlü?ü yapan Menderes, o y?l Saraco?lu Hükümetinin getirdi?i Toprak Kanunu Tasar?s?n? reddederek, komisyondan istifa etti. Partide yapt?klar? muhalefetten dolay?, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü ile birlikte 25 Eylül 1945'te CHP'den ihraç edildi.

Adnan Menderes, mitingde.        

Ya?anan ihraçlar?n ard?ndan, Celal Bayar da hem partiden hem de milletvekilli?inden istifa etti. Bu geli?meler üzerine 7 Aral?k 1945'te Demokrat Parti kuruldu. Adnan Menderes, Celal Bayar'dan sonra partinin ikinci adam? konumunda, partinin kurucular? aras?ndayd?.

8. Dönemde DP aday? olarak Kütahya'dan Milletvekili seçildi. 9. Dönemde ?stanbul Milletvekili seçilerek 22 May?s 1950'de 1. (Demokrat Parti o dönem seçimi oylar?n?n %53,5’ini alarak sand?kdan 1. parti olarak ç?km??t?), 9 Mart 1951'de 2. Menderes Hükümetlerini kurdu.

10. Dönemde yeniden ?stanbul Milletvekili seçildi. 17 may?s 1954'te 3. Menderes Hükümetini kurdu. 9 Aral?k 1955'te Kabinesini yenilemek suretiyle, görevini dönem sonuna kadar sürdürdü. 28 Temmuz 1957'ye kadar Ba?bakanl?kla birlikte Milli Müdafaa Bakanl???na da vekalet etti. 11. Dönemde tekrar ?stanbul Milletvekili oldu. Be?inci kez Bakanlar Kurulunu kurmaya memur edildi.

Darbe sonras?.         Adnan Menderes - Time kapa??. Büyütmek için t?klay?n

27 May?s 1960'ta Türk Silahl? Kuvvetlerinin ülke yönetimine el koymas?yla tutuklanarak Yass?ada'ya götürüldü. Yüksek Adalet Divan?nda, Anayasay? ihlâl ve çe?itli suçlardan dolay? yap?lan yarg?lama sonunda ölüm cezas?na çarpt?r?ld?.

17 Eylül 1961'de ölüm cezas? ?mral?'da idam ?eklinde yerine getirildi.

17 Eylül 1990'da naa?? ?mral?'dan al?narak Devlet töreni ile ?stanbul Vatan Caddesinde yapt?r?lan An?tmezarda topra?a verildi.

Ayd?n, Adnan Menderes Üniversitesi ve ?zmir, Adnan Menderes Havaalan?na ismi verildi.