Son devir Osmanl? devlet adamlar?, ?airleri, musiki?inaslar? ve hattatlar? üzerine biyografileri ve tarih bilgisiyle tan?nm?? olan ?bnülemin Mahmut Kemal 17 Kas?m 1871’de ?stanbul Beyaz?t’ta do?du. Babas? Mühürdâr Mehmed Emin Pa?a Sadrazam Yusuf Kamil Pa?a'n?n 27 y?l mühürdarl???n? yapm??t?r. Annesi dinî ve ahlakî terbiyesinde çok ?ey borçlu oldu?u Hamide Nergis Han?m’d?r. Babas? Hz. Hüseyin soyundan geldi?inden bunlara “seyyid” denir. Yani Ehl-i Beyt’tendir. 
Çocukluk y?llar?n?n çok zaman?n? Yusuf Kamil Pa?a'n?n e?i Zeynep Kamil Han?m’?n kona??nda geçiren ?bnülemin, kendinden iki ya? küçük karde?i Ahmet Tevfik ile birlikte ilk resmi e?itimine Mercana?a s?byan mektebinde ba?lad?. Süleymaniye camii imaretindeki �ehzade rü?tiyesinden 1885’de mezun oldu. Maarif Naz?r? (Milli E?itim Bakan?) Mürit Pa?a'n?n yard?m? ile Mekteb-i Mülkiye’nin yat?l? k?sm?na kaydoldu. Buradaki e?itimini tamamlamadan ayr?l?p dinleyici olarak Mekteb-i Hukukun derslerine devam etti. ?ki karde?in beraber sürdürdükleri bu resmi ö?renim d???nda as?l e?itimleri küçük ya?tan itibaren babalar?n?n ihtimam? alt?nda ba?lam??, daha sonra da konaklar?na gelen hocalardan ve devrin tan?nm?? ulemas?ndan gördükleri cami dersleriyle devam etmi?tir. 
 
Çal??ma Hayat?

Babas?n?n elinden vazifesi al?n?nca, s?k?nt?l? günler ya?arlar. Tam da bu esnada ?bnülemin 17 kas?m 1889’da Bab-? Âlî’nin gözde dairelerinden Vilayat-? Mümtaze kalemine (özel kalem) stajyer olarak girdi. Bu tarihten itibaren Bab-? Âlî’nin ilga edili?ine (kald?r?l???na)  kadar 33 sene aral?ks?z sürecek olan bürokrasi hayat?, ona ya?att??? ümitler ve hayal k?r?kl?klar? yan?nda kendisine kazand?rd??? devlet görgüsü ve eserlerine sa?lad??? ilk elden malzeme ve yeni bilgiler bak?m?ndan önemli bir yer tutmaktad?r.
Bürokrasinin birçok kademesinde de?i?ik görevler alm?? olan hazret, yer yer s?k?nt?lar da ya?ad?. Osmanl?’n?n son dönemlerindeki siyasî çalkant?lar, çal??ma hayat?na da yans?d???ndan inmeler, ç?kmalar hep olmu?tur. Ald??? vazifeleri ve çal??t??? kurumlar? yazmaya kalk??sak epeyce zaman alaca??ndan bu bahsi burada nihayete erdirelim. Ayr?nt?l? bilgi için Türkiye diyanet vakf? ?slam ansiklopedisinin 21. cildine müracaat edilebilir. 
 
Ya?ant?s?ndan Baz? Kesitler

Baz? Amerikal? ilim adamlar?, ?öhretini duyduklar? üstad? ziyaret etmek için ?stanbul’a gelirler. Tan??ma ve konu?ma fasl? biraz ilerledikten sonra misafirler, Kanunî dönemiyle ilgili baz? ara?t?rma yapt?klar?n?, bu konu hakk?nda bilgi toplad?klar?n? söylerler. Mahmud Kemal Bey, verdi?i bilgilerle Amerikal?lar? son derece ?a??rt?r. Anlatt?kça co?ar, co?tukça anlat?r. Bunlar Kanunî döneminde ya?am?? ?airlerden birinin el yaz?s?n? görmek isterler. ?bnülemin tercümana “aya??n temiz mi?” diye sorar. Tabii ki tercüman ?a??r?r. O ?a?k?nl???n? sürdüre dursun Mahmut Kemal:
- “E?er aya??n temiz de?ilse ?u kanepenin üstüne bir ka??t koy, üstüne bas, üçüncü raftaki alt?nc? kitab? indir, yirmi be?inci sayfas?n? aç bak. Arad???n?z yaz?y? orada bulacaks?n?z.” der.
Beyanlara göre oldukça zengin bir kütüphaneye sahip olan Mahmud Kemal Bey’in, ayn? zamanda kitaplar?n içeri?ine hâkim oldu?unu bu olayla anlam?? oluyoruz. Eser vermek, büyük olmak kolay de?il. Çal??mak ve okumakla mümkün oluyor.
Mahir ?z bey anlat?yor:
“Bir gün ö?le tatilini müteakip bir s?cakta Süleymaniye’deki müzeye gittim. Kap?dan içeriye girdi?im zaman ?bnülemin Bey beni bir kere ba?tan a?a?? süzdü, “buyurun” dedi. Oturdum. “Siz kimsiniz?” diye sordu. Kendimi tan?tt?m, “ne istiyorsunuz?” deyince, Adanal? Hayret Efendiyi tetkik etmek istedi?imi söyledim. Derhal yüzü de?i?ti kendini bir hiddet istila etti: “O bedhû (kötü huylu-huysuz), bedgû (münaf?k, dedikoducu), bedrûk (asl? kötü, huysuz, kötü davran??l?) adamdan ba?ka tetkik edecek kimse bulamad?n m??” dedi. Benim ödüm koptu. Ne söyleyece?imi ?a??rd?m. S?k?ld???m? görünce lutfedip biraz sakinle?ti. Kendini tan?tt?ktan sonra hafif bir tebessümle iltifata ba?lad?. Bilfas?la (aral?ks?z) üç saat konu?mu?uz. Kalkmak istedim, birazdan beraber gideriz, dedi. Beraber yürüdük ve ne mü?kilin olursa çekinmeden gelebilirsin, diyerek beni memnun bir vaziyette yolcu etti.” (2) 
 
Vefat?

?bnülemin her kendisini tan?yan?n bildi?i gibi, kendine mahsus bir adamd?. Süleyman Nazif Bey onun için:
“Ne kendi kimseye benzer, ne kimse kendisine”
demi?. Bunu i?iten Yahya Kemal de ?u beyti söylemi?tir:
“Hezar g?bta o derr-i kadîm efendisine
Ne kendi kimseye benzer, ne kimse kendisine”
Evet nev-i ?ahs?na münhas?r bu büyük insan her fani gibi 87 y?ll?k uzun ömrünü tamamlad? ve 24 May?s 1957 y?l?nda hakk?n rahmetine kavu?tu.
Bütün canl?l??? ile ayakta kalan zihnî melekelerine ve sars?lmaz gayretine mukabil 87 y?ll?k ömrü sadece ö?renmek, ara?t?rmak ve memlekete hizmet vermekle geçiren, arkas?nda abide eserler b?rakan ?bnülemin’in vefat?, birçok kesimde teessürle kar??land?. Babas?, annesi ve karde?inin yatt??? Merkez Efendi kabristan?na defnedildi.
Gayreti, çal??mas? ve tavizsiz tav?rlar?yla nümune-i imtisal te?kil eden bu büyük insana Allah’tan rahmet diliyorum. 

Vefat?ndan önce tüm mal varl???na ö?renciler yaar?na kullan?lmas? üzere vakfetti.
 
Eserleri

Birbirinden güzel eserleri kaleme alan Mahmut Kemal’in ba?l?ca eserleri ?unlar:
1. Osmanl? Devrinde Son Sadrazamlar
2. Son Hattatlar
3. Ho? Sada. Son As?r Türk Musiki?inaslar?
4. Son As?r Türk �airleri
Biyografi dendi?inde ilk akla gelen zatlardan olan ?bnülemin Mahmut Kemal ?nal’?n eserlerinden yararlanmak ümidi ile.