"Gavur ?zmir" tabiri nerden geliyor?

Bu deyimin ?zmir halk?n?n “laik” olmas?na duyulan "gerici" bir tepki oldu?u ve bunun "?eriat�?lar" taraf?ndan �?kar?ld???n? san?l?r. Peki ger�ekten b�yle mi? Engin Ard?� Ak?am'daki yaz?s?nda buna de?indi.

15 May�s 2007 08:52

Engin Ard?ç

“Gâvur ?zmir” laf? nereden ç?kt??

Birçok ham?o, bu çirkin deyimin ?zmir halk?n?n “laik” olmas?na duyulan gerici bir tepkiden kaynakland???n?, bunun “?eriatç?lar” taraf?ndan ç?kar?ld???n? san?yor... Bu arkada?lar?n baz?lar? da “Türk bas?n?n? ele geçirmi? ?zmirli vatanda?lar” kümesinden... Eh, bunlara bak?l?rsa ?zmir pazar günkü mitingde “gâvur olmad???n?” kan?tlam??. Bir de tam tersine, ?eriatç?lara bir kar?? tepki olarak “e?er ça?da?l?k gâvurluksa ben de gâvurum anas?n? satay?m” diye efelen bas?n efeleri var. Hani bir çe?it “hepimiz Ermeni’yiz” yakla??m?...

“Hassasiyetlerini” anl?yorum, “cehaletlerini” de. Hiç ?a??rmad?m.

Çünkü bu tart??ma, Türkiye’de kimseye do?ru dürüst tarih ö?retilmedi?i sav?n?n yaman bir kan?t?d?r.

Evlad?m, o laf?n günümüzle ilgisi yoktur. Hatta seksen sene evveliyle de ilgisi yoktur. Cumhuriyetle, Atatürk’le, devrimlerle, ?ununla bununla ilgisi yoktur.

O laf, 1922 y?l? öncesini anlat?r. Yang?n öncesini.

?zmir yang?n?n? kimin nas?l ç?kard???n? tart??mayaca??m, sonra askeri istihbarattan i?güzar bir binba?? ç?kar beni kara listeye al?r da genelkurmay?n bas?n toplant?lar?na sokmaz alimallah... Fakat çok tuhaf bir ?ekilde o yang?nda ?zmir’in Rum ve Ermeni mahalleleri kül oldu da Müslüman ve Yahudi mahallelerine tek k?v?lc?m bile dü?medi... Kaçan Yunan ordusu niçin kendi mahallesini yakm??t? da Türk mahallesine dokunmam??t?, kendi kalesine gol atmay? m? seviyordu?

Allah’?n i?ine bak, Yunan ordusu 8 Eylül günü gemilere binerek çekildi (bir k?sm? Urla ve Çe?me taraf?na kaçt?), biz ?zmir’e 9 Eylül sabah? girdik, yang?n 14 Eylül’de ç?kt?... Yunan ordusu, bir hafta önce bo?altt??? ?ehri “uzaktan kumandayla” yakm??t?!

Anadolu köylüsünün ?zmir’e imparatorluk döneminde takt??? o ad, i?te o eski ?zmir’e attir.

Çünkü ?zmir, ?stanbul’u saymazsak Selanik ile birlikte imparatorlu?un en önemli iki liman?ndan biriydi ve de oralarda “alafranga” bir hayat ya?an?rd?.

Meyhaneleriyle, kahvehaneleriyle, tiyatrolar?yla, kulüpleriyle, müzi?iyle, futboluyla, tenisiyle bu hayat? ya?ayanlar da gerek oralarda yerle?mi? “levantenler”, yani art?k Osmanl? olmu? say?lan yabanc?lar, yani “tatl? su frenkleri”, gerekse o ?ehirlerin “yerli gayr?müslim” halk?yd?, eski “reaya” yani...

Adnan Menderes’in o zamanlar Altay tak?m?nda top ko?turdu?unu da bilir misiniz? Bu Türk tak?m?yd? ama “as?l” ?zmir tak?mlar? Göztepe, Kar??yaka falan de?il, ?yon, Apollon falan gibi birtak?m Rum tak?mlar?yd?...

ANADOLU KÖYLÜSÜ ?ZM?R’? GAVUR D?YE A�A�ILIYORDU, ÇÜNKÜ ?ZM?R �EHR?N?N ?Ç?NDEK? HIR?ST?YAN VE YAHUD? NÜFUS, MÜSLÜMAN NÜFUSTAN FAZLAYDI!

Güney Ege bölgesinin bütününde (eski Ayd?n vilayetimiz) Müslüman ahali ço?unluktayd? ama merkezdeki, ?zmir ?ehrinin “içindeki” durum bunun tam tersiydi.

Yani, evet, deyim çirkin ama, bugün bildi?imiz ?zmir’le uzaktan yak?ndan ilgisi olmayan o eski ?zmir’e bu aç?dan “gâvur” denilebilirdi tabii!

Acaba Yunanistan niçin Mersin’i, Antalya’y? de?il de ?zmir’i almak istemi?tir, bunu hiç merak etmemi? miydiniz?

Etmemi?tiniz, çünkü Türkiye’de e?itim demek, ö?retilen yalanlar? papa?an gibi yinelemek demektir, bizde e?itimin “dü?ünme ve tart??ma” boyutu yoktur.

Bu boyut olmad??? için de, yol kesen, soygun yapan, yani bildi?imiz e?k?ya olan “efe” de milli kahraman yap?lmam?? m?d?r? ?nce Memed’i devrimci toprak reformcusu yapt???m?z gibi...

Evlad?m, biz bu ?zmir’in “gâvurlu?unu” çok radikal bir ?ekilde ortadan kald?rd?k, merak etmeyin. Kimisini kestik, kimisini kaç?rd?k, kimisini de Lausanne Antla?mas?’ndan sonra “mübadeleyle” gönderdik. ?zmir’de bir tek “gâvur” kalmad?. Seksen be? y?ld?r yoktur.

Dolay?s?yla, bugün baz? ?eriatç?lar?n ?zmir’e gâvur demeleri yaln?zca onlar?n ahmakl???n? kan?tlar.

Sevgili ?zmirliler’in al?n?p bozulmalar? da gülünç olur.

T?pk?, “CHP ile DSP bir birle?se iktidar çantada keklik” sananlar?n içine dü?tükleri durum gibi yani!

Ak�am